Dialogisch veranderen is een “paraplu-term” bij organisatieontwikkeling waar een brede waaier aan theorie en methodiek onder valt. De rode draad is dat dialogen op de een of andere manier een centrale rol spelen. In dit artikel vind je een opsomming van typisch dialogische methodieken die ik gebruik als inspiratiebronnen in de begeleiding van sessies en verandertrajecten. Dit is geen uitputtende opsomming, het zijn voorbeelden die een indruk geven van hoe je te werk kan gaan vanuit deze filosofie.
Voor het overzicht heb ik de methodieken geordend in vijf min of meer arbitraire categorieën, in de praktijk zijn er veel raakvlakken en overlappen. Voor de liefhebber linkt elke methode naar een uitgebreidere beschrijving ergens op het internet.
1. Krachtgerichte werkwijzen
Een krachtgerichte werkwijze richt zich op het ontdekken en benutten van wat al goed werkt binnen een organisatie, team of individu. In plaats van problemen en tekortkomingen centraal te stellen, wordt de aandacht gericht op successen, sterke punten en motivatie. Dit principe wordt toegepast in methodes zoals Appreciative Inquiry (of Waarderend onderzoeken) (gericht op waarderend onderzoeken van positieve praktijken), Oplossingsgericht werken (waarbij de focus ligt op kleine, haalbare stappen richting een gewenste situatie) en Motiverende gespreksvoering (een methode om gedragsverandering te stimuleren door intrinsieke motivatie te versterken). In al deze benaderingen ontstaat een ontwikkelproces waarin mensen energie krijgen van vooruitgang en zelfvertrouwen opbouwen in hun eigen verandervermogen. Het uitgangspunt is dat groei ontstaat door te bouwen op wat al werkt, in plaats van te blijven hangen in analyses van problemen.
2. Large Scale Interventions (LSI)
Large Scale Interventions zijn methodes om een grote groep belanghebbenden actief te betrekken bij organisatieverandering. Bekende vormen zijn Future Search (waar deelnemers gezamenlijk een toekomstvisie ontwikkelen), Open Space Technology (waar deelnemers zelf thema’s kiezen en dialoog aangaan) en World Café (waar in kleine groepen in rondes over kernvragen wordt gesproken). Deze interventies werken op basis van zelforganisatie en collectieve intelligentie, waardoor eigenaarschap en draagvlak ontstaan.
3. Narratieve benadering
De narratieve benadering gaat uit van het idee dat organisaties worden gevormd door de verhalen die mensen elkaar vertellen. Denk aan het Engelse woord “narrative”, dat verhaal betekent. Door middel van storytelling (betekenisvolle verhalen delen) en narratieve analyse (analyseren van de dieptestructuren in verhalen) worden gedeelde overtuigingen, patronen en identiteiten zichtbaar. Dit kan bijvoorbeeld door cruciale momenten, metaforen of ‘dominante verhalen’ binnen een organisatie onder woorden te brengen en vervolgens nieuwe, constructieve verhalen te ontwikkelen.
4. Faciliteren van dialogen
Bij dialogische veranderen staat het creëren van ruimte voor diverse perspectieven centraal. Diverse technieken en methodieken helpen om nieuwe inzichten en gedeeld begrip te ontwikkelen. Voorbeelden zijn Liberating Structures (33 werkvormen om gesprekken te faciliteren), Deep Democracy (minderheidsstemmen expliciet maken en conflicten op een constructieve manier bespreekbaar maken), Bohmian Dialogue (een open dialoog zonder vooraf vastgestelde agenda), Art of Hosting (diverse faciliteer werkvormen) en Socratische Gesprekken (waarbij gezamenlijk onderzoek wordt gedaan naar onderliggende aannames).
5. Generatieve verandering
Generative Change is een veranderbenadering waarin het proces van verandering centraal staat, in plaats van een vastomlijnd einddoel. Het uitgangspunt is dat verandering ontstaat door nieuwe gesprekken, relaties en betekenisgeving. Door interventies zoals co-creatieve dialogen, (gesprekken tussen mensen die verschillende belangen vertegenwoordigen) reflectiesessies (gezamenlijk leren van ervaringen) en Design thinking en prototyping (snel ideeën omzetten in daden en in de praktijk ontdekken wat werkt) worden condities gecreëerd waarin nieuwe ideeën en praktijken kunnen ontstaan.
Wil jij ook meer leren over de methodieken van Dialogisch veranderen?
Wil je het dialogisch veranderen ook zelf eigen maken óf wil je een volgende stap zetten met je eigen team? Kijk dan eens naar het aanbod van trainingen of bekijk de mogelijkheden voor maatwerk advies of begeleiding.
